Organisatieopstellingen
Inzicht in de verborgen dynamiek
Een organisatie is net als een familie: een systeem van mensen, rollen, loyaliteiten en onzichtbare dynamieken. Soms loopt het vast; er is gedoe in een team, een besluit blijft maar uit, of het lijkt alsof niemand écht op zijn plek zit. De buitenkant draait, maar vanbinnen stroomt het niet.
Een organisatieopstelling maakt zichtbaar wat onder de oppervlakte speelt. Denk aan een verstoorde verhouding tussen afdelingen, onduidelijk leiderschap, een gemiste opvolging, of een oud besluit dat nooit goed is geïntegreerd. Ook burn-outs of hoog verloop kunnen hun oorsprong hebben in systemische onbalans.
Geen spreadsheet, maar systeemdynamiek
Een opstelling is géén rapport of consultancyadvies, maar een ervaringsgerichte interventie. Je hoeft dus niets voor te bereiden of te analyseren. Samen kijken we naar het vraagstuk dat speelt, en stellen we de relevante elementen op, zoals een afdeling, een medewerker, een functie, een product of een doelstelling.
Zo krijg je inzicht in:
- Wat stagneert en waarom
- Wat (onbewust) een rol speelt
- Welke plek of rol onduidelijk is
- Waar herstel, erkenning of heroriëntatie nodig is
- Wat er nodig is voor verandering, vertrouwen en beweging
Systemisch kijken geeft richting
Wat als dat ongrijpbare teamprobleem helemaal niet over ‘gedrag’ gaat, maar over onduidelijke rollen of een onzichtbare loyaliteit? Wat als een organisatie niet verder groeit, omdat een vorige fase nooit is afgerond?
Systemisch werk maakt dit soort patronen zichtbaar zodat jij met nieuwe helderheid verder kunt bouwen.
Hoe werkt dat dan, in de praktijk?
Er zijn verschillende manieren waarop je een organisatieopstelling kunt doen. De opstelling zelf is meestal kort en krachtig, maar heeft vaak een diepe impact.
1-op-1 (met vloerankers of objecten)
In een individuele sessie werken we samen met jou als ondernemer, leidinggevende of teamlid. We gebruiken vloerankers (bijv. papieren vellen) of objecten op tafel om elementen uit jouw organisatie op te stellen. Denk aan jezelf, een afdeling, collega, functie, product of doelstelling.
Je kiest intuïtief waar je deze elementen neerzet. Daarna gaan we samen ‘op de plekken staan’ of onderzoeken wat er voelbaar is. Vaak wordt direct helder waar het stokt, waar iets ontbreekt of wat om aandacht vraagt. Jouw lichaam en intuïtie weten vaak meer dan je hoofd, en in een opstelling krijgt die kennis de ruimte.
In een kleine groep (met representanten)
Soms is het passend om een opstelling te doen met meerdere mensen aanwezig. Zij kunnen dan als representant op een plek gaan staan, bijvoorbeeld voor een afdeling, het teamdoel, of een lastige situatie. Vanuit die plek geven ze terug wat ze ervaren.
Dat klinkt misschien vreemd, maar vaak benoemen representanten precies de kern, zonder voorkennis. Het is alsof het systeem zelf via de opstelling laat zien wat gezien wil worden. Juist omdat het niet over meningen of analyses gaat, ontstaat er ruimte voor eerlijkheid, inzicht en beweging.
Voorbeeld uit de praktijk
In een middelgrote retailorganisatie bleef het team rond de logistiek directeur kampen met hoog verloop en spanningen. De werkvloer klaagde over gebrekkige communicatie, terwijl het MT de afdelingsleider als ‘afstandelijk’ en ‘niet verbindend’ zag. In een organisatieopstelling werden representanten opgesteld voor het MT, de logistiek-afdeling, én een ontbrekende plek: de vorige directeur logistiek, die een paar jaar geleden plots vertrok na een burn-out.
Wat zichtbaar werd, was opvallend. De oude plek van de vorige directeur werd nog steeds onbewust ‘bezet’. Medewerkers loyaal aan hem hielden vast aan zijn manier van werken. De nieuwe directeur voelde zich daardoor buitengesloten en durfde geen nieuwe richting in te slaan, hij stond er letterlijk naast in de opstelling. Er werd ook een overleden medewerker opgesteld, die in het verleden werd doodgezwegen na een ongeluk op het werk.
Pas toen deze blinde vlekken zichtbaar werden en benoemd mochten worden, ontstond er ruimte voor beweging. Er werd besloten tot een gezamenlijke teamdag waarin het verleden werd erkend. De nieuwe directeur vond zijn plek, het team kreeg een frisse start, en de organisatie kon verder groeien, met minder verloop en meer verbinding.
Voor wie is een organisatieopstelling geschikt?
Een organisatieopstelling is geschikt voor:
- Ondernemers of leidinggevenden die helderheid zoeken
- Teams waarin samenwerking moeizaam verloopt
- HR-professionals of coaches die op dieper niveau willen werken
- Bedrijven in een overgang, zoals fusie, overname of groei
- Familiebedrijven met onuitgesproken loyaliteiten
- Iedereen die vastloopt op de menselijke kant van organisaties
Voor wie minder geschikt?
Een organisatieopstelling is minder geschikt wanneer de wens vooral ligt in concrete output, cijfers of korte termijnoplossingen. Systemisch werk is bedoeld voor wie écht wil begrijpen wat er speelt, en bereid is om daar verantwoordelijkheid voor te nemen.
Wanneer de organisatie het vraagt
Hoewel organisatieopstellingen een vak apart zijn, komt het soms voor dat een persoonlijke vraag onlosmakelijk verbonden blijkt met de organisatie waarin iemand werkt. In zulke gevallen is het zinvol om de bredere context erbij te betrekken. Onze expertise ligt in eerste instantie bij persoonlijke en systemische thema’s, maar waar nodig en zinvol, begeleiden we ook organisatieopstellingen. Vanuit dezelfde grondhouding: met aandacht, precisie en oog voor wat onder de oppervlakte speelt.